Yaklaşık iki yüzyıldır botanikçiler tarafından görülmeyen ve “kayıp ağaç” olarak adlandırılan ilex (holly) ağacı, Brezilya’da altı günlük arama çalışmasının ardından tekrar bulundu. Yeniden keşfedilen dört ağacın bu türden geriye kalan son ağaçlar olduğu düşünülüyor, dolayısıyla bu yılın Mart ayındaki önemli gün, katılan herkes için duygusal bir gündü.
Proje asistanı Juliana Alencar, yaptığı açıklamada “Ilex sapiiformis’i bulduğumuz anda, dünya dönmeyi bırakmış gibi görünüyordu” dedi ve devam etti: “Doğa bizi şaşırtıyor. Neredeyse iki yüzyıldır adı duyulmamış bir türü bulmak günlük bir şey değil. İnanılmaz bir andı ve bu duygu tüm ekipte hissedildi.”
Pernambuco holly olarak da bilinen I. Sapiiformis’in daha önce doğrulanan tek görülmesi aynı zamanda ilk kez görülmesiydi. 1838’de doğa bilimci George Gardner, keşif gezilerinden birinde bir örnek topladı ve tür, 23 yıl sonra Siegfried Reissek tarafından resmi olarak tanımlandı.
Gardner’ın zamanında Brezilya’nın Pernambuco holly’ye ev sahipliği yapan Atlantik tropik ormanı şimdikinden çok daha genişti. Koruma yardım kuruluşu Re:wild, bir zamanlar geniş olan bu ormanlık alanın yüzde 85’inin ağaçların kesilmesi nedeniyle kaybolduğunu ve yerlerini sığır çiftçiliği ve şeker kamışı tarlalarına bıraktığını tahmin ediyor.
Hatta, bulunması zor ağaçların yeniden keşfedildiği Igarassu’nun ağırlıklı olarak kentsel bir alan olması ve yaklaşık 6 milyon insana ev sahipliği yapması, bu bulguyu daha da şaşırtıcı kılıyor.
Re:wild’in kayıp türler programı sorumlusu Christina Biggs, “Bitkilerin kaybolabileceğini pek düşünmüyoruz çünkü hayvanlar gibi hareket etmiyorlar ancak bulundukları ekosistemlerin ayrılmaz bir parçasılar” diyor ve devam ediyor: “Bir bitki 186 yıldır doğrulanmış bir gözleme sahip olmasa bile, halen bir yerlerde vahşi doğanın son kalıntıları arasında asılı duruyor olabilir ve bu ağaç, aramaya devam etmenin neden önemli olduğunun mükemmel bir örneği.”
Minik beyaz çiçekler keşif ekibinin bir üyesi olan Lenilson Barbosa dos Santos tarafından fark edildi. Yaklaşık 8-12 metre yüksekliğe ulaşabilen kayıp ağaçların aranması için birçok hazırlık yapıldı. Proje lideri Gustavo Martinelli ve ekibi, ağacın bir örneğini ararken herbaryumların, botanik bahçelerinin ve müzelerin kayıtlarına başvurdu ve 12.000’den fazla dijital kaydı taradı.
Bu başarısızlıkla sonuçlanınca, Brezilya çapında henüz dijitalleştirilmemiş koleksiyonlara yöneldiler ve aradıklarını burada buldular. 2007’den kalma bir Pernambuco holly örneği, araştırmacıların Recife şehrine yönlendirilmesine yardımcı oldu ve bitkilerin kendine özgü çiçeklerini nihayet fark edene kadar neredeyse bir hafta boyunca orada arama yaptılar.
Ekip üyesi Milton Groppo, “Hepimiz bitkiyi bulmak için heyecanlıydık” dedi ve ekledi: “Ve toprak yolun kenarındaki bir ağaçta birkaç beyaz çiçek bulmayı başaran Bay Lenilson’un (bir parabotanikçi olan Lenilson Barbosa dos Santos) keskin gözleri sayesinde Ilex sapiiformis’in ilk bireyini bulmamız heyecan vericiydi. Sadece eski portrelerden tanıdığınız, uzun zamandır kayıp ve uzun zamandır beklenen bir akrabayı bulmak gibiydi.”
Bulgu, Re:wild’in Kayıp Türleri Arama programı için derlediği listedeki en iyi 25 türden birinin bulunmuş olması anlamına geliyor. Küresel ortaklarla işbirliği içinde çalışan programda, 2017’den bu yana dokuz hayvan ve bitki yeniden keşfedildi.
